Urbi en orbi – voor de stad en voor de wereld
(Vgl. Jeremia 29,7: zoek de vrede voor je stad en bid voor haar)
Paus Franciscus is in de morgen van 2e Paasdag overleden. Voor velen een schok en een verlies voor onze wereld. De zachtmoedige stem van de Paus was een verademing tussen het gebral en gebrul van vele wereldleiders, verder maar niet met name te noemen. Ik weet nog goed hoe de paus op een avond in 2013 op het balkon bij het Sint Pietersplein stond na zijn verkiezing en in alle eenvoud met een iets breekbare stem sprak: buonasera, goedenavond. Daarmee zette hij de toon voor een pontificaat met nadruk op eenvoud, en gericht op mens en wereld.
De jaren dat hij Paus was heeft hij zijn best gedaan de kerk naar buiten te richten. Hij kwam uit Argentinië en dat was te merken. Eindelijk een Paus van buiten Europa, uit dat deel van de wereld waar de kerk groeit, maar ook waar rijkdom minder vanzelfsprekend is. Overigens het is niet toevallig dat de kerk het ‘beter’ doet in landen waar minder welvaart is. Het evangelie gaat niet vanzelfsprekend samen met overvloed aan bezit. Tijdens de jaren van Paus Franciscus was ik soms jaloers op de Rooms-Katholieke Kerk: een wereldkerk met een inspirerende leider, die kans zag grote groepen mensen aan te spreken. Hij had bovendien een scherp oog voor onrecht en stond pal voor de vreemdelingen en vluchtelingen van deze wereld. In die zin was hij een voorbeeldige Paus.
Voor een Protestant is de verhouding tot de Paus altijd iets ingewikkeld. Immers een Protestantse kerk is meer ‘van onderen’ georganiseerd. Dat is in principe heel mooi. In de praktijk leidt het helaas tot een veelheid van kerken en tot een kerkmodel waarin iedereen overal wat van vindt, waardoor gezaghebbende stemmen veel moeilijker zijn te horen. Dat vind ik soms echt een nadeel van het protestantse model, waar ik tegelijk zo van hou. Want het gevolg is dat ‘de wereld’ een verdeelde kerk ziet, terwijl de Paus en ook een bisschop met meer gezag spreekt. Nu ja, wat overdenkingen.
Prachtig is dat de laatste activiteit van deze Paus de zegen urbi et orbi was, de zegen voor stad en wereld. Mooi gebruik. De zegen die wijd uitwaaiert de wereld in. Moge zo Franciscus’ leven tot zegen zijn voor velen. En laten ook wij — zoals de bekende tekst uit Jeremia het vraagt- bidden voor onze stad Lochem en voor onze wereld. Dat is hard nodig.
Paul Wansink