De nederige dagen van november zijn weer gekomen, grijze als een emmer
(Gerrit Achterberg, uit het gedicht ‘November’)
Een keer geen Bijbel- of liedtekst, maar eentje uit een gedicht van Gerrit Achterberg, een van mijn geliefde dichters. Hij woonde lange tijd in Neede en verbleef in de psychiatrische inrichting in Rekken. Hij kende dus deze streek en dat proef je soms in zijn poëzie. Achterberg, een mens met een getekend leven en misschien mede daardoor prachtige gedichten. Hij is ook één van de weinig grote 20e eeuwse dichters die ik ken, die dicht over zijn (christelijke) geloof. Zijn hele werk ademt de zoektocht naar de ‘Gij’ de geliefde die zeker ook verwijst naar onze grote geliefde: de eeuwige God. Ik zal het niet ontkennen: moeilijke teksten, maar wel zeer de moeite waard. Voor de kerk al een belangrijke les: niet alles wat snel en simpel is, heeft duurzaamheid.
Maar: November, herfst. Achterberg spreekt over de nederige dagen van november. Hij doelt op de zon die lager staat, op het blad dat van de bomen is gevallen, op de kortere tijd dat het licht is en vast nog veel meer. De herfst heeft zijn eigen glans. Tegelijk: het gaat Achterberg nooit alleen om de natuur. Als hij de dagen van november aanduidt als nederig is dat ook een beeld voor meer. Verderop horen we: de protestantse dagen van november dragen geen heiligen op de kalender. Alsof de nederigheid van de dagen verwijst naar een nederigheid van geloven: niet te veel op de borstklopperij, niet te veel heiligheid. Nog verder schrijft hij: ‘Eerlijke kerken houden voor ’t gewas dankstonden achter dun armoedig glas’. Hier wordt de tijd van het jaar gekoppeld aan het kerkelijk jaar, en uiteindelijk verbonden met de eenvoud van het ware en dat is de eenvoud van Christus. Hij die nederig was.
Voor de kerkvader Augustinus is nederigheid het kenmerk van geloven. En dan niet in de zin van jezelf kleineren, of minderwaardig zijn, maar wel in de zin van: als Christus zijn die de minste van de mensen werd. Zo zie ik onze gemeente in Lochem als een kleine bescheiden, vooruit- nederige gemeente, die weet van haar roeping. De navolging van Christus. Zo brengt de herfst ons via een gedicht van Achterberg bij de kern van het evangelie.
Ik wens u mooie dagen de komende tijd in onze prachtige Achterhoek, in het lagere zonlicht dat ons een geheim laat zien. De nederigheid van die ene mens voor allen.
Paul Wansink